Απάντηση:
Στην Ελλάδα, η πλειονότητα των δασών είναι φυσικής προέλευσης, αντίθετα με τα περισσότερα δάση της βόρειας Ευρώπης που είναι τεχνητής προέλευσης.
Τα δάση μας κατατάσσονται κυρίως ως μεσογειακά, με εξαιρετική προσαρμογή στις υψηλές θερμοκρασίες και την μακρά ξηροθερμική περίοδο.
Η Ελλάδα έχει την πλουσιότερη χλωρίδα και βλάστηση στην Ευρώπη αναλογικά με την έκτασή της. Η χλωρίδα της χώρας αποτελείται περίπου από 6.819 ταξινομικές μονάδες (taxa), σύμφωνα με την τελευταία ανανέωση της ηλεκτρονικής έκδοσης του έργου Flora of Greece, της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρείας.
Αυτή η πλούσια ποικιλία οφείλεται κυρίως στη γεωγραφική θέση της Ελλάδας, που λειτουργεί ως σταυροδρόμι χλωριδικών μονάδων. Επιπλέον, ο έντονος γεωμορφολογικός χαρακτήρας συμβάλλει στην ποικιλία των οικοτόπων και την απομόνωση πολλών φυτικών πληθυσμών. Στην ουσία, η Ελλάδα συγκεντρώνει σε μικρογραφία σχεδόν όλη τη δασική βλάστηση της Ευρώπης.
Τα δάση μας διαιρούνται σε πέντε βασικές ζώνες βλάστησης. Χωρίς να επεκταθούμε σε λεπτομερείς περιγραφές των ζωνών αυτών, αναφέρουμε συνοπτικά κάποιες πληροφορίες για αυτές.
- Ευμεσογειακή ζώνη βλάστησης: Υψόμετρο: 0-600 μ. Περιλαμβάνει αειθαλείς θάμνους και δένδρα με μικρά και σκληρά φύλλα καθώς και χαμηλούς αρωματικούς θάμνους. Στη ζώνη αυτή κυριαρχεί η χαλέπιος και η τραχεία πεύκη. Συναντάμε επίσης τη κουκουναριά, το αειθαλές κυπαρίσσι, την αριά, το πουρνάρι και τη δάφνη.
- Παραμεσογειακή ζώνη βλάστησης: Υψόμετρο: 600-1200 μ. Περιλαμβάνει θερμόφιλα φυλλοβόλα δάση. Εδώ συναντάμε τη δρυ, τη καστανιά, την οστρυά και τον γαύρο, τη φλαμουριά και τον φράξο. Τα φυλοβόλλα δρυοδάση καλύπτουν περίπου τη μισή έκταση των δασών της χώρας μας. Στη ζώνη αυτή θα συναντήσουμε τα μαυρόπευκα και την κεφαλληνιακή ελάτη.
- Ζώνη βλάστησης Οξιάς-Ελάτης και ορεινών παραμεσόγειων κωνοφόρων: Υψόμετρο: 800 μ.-1600 μ. Η ζώνη αυτή διαιρείται αδρομερώς σε 2 υποζώνες με γεωγραφικά κριτήρια. Την υποζώνη της νοτίου Ελλάδας στην οποία κυριαρχεί η κεφαλληνιακή ελάτη και η υποζώνη της βορείου Ελλάδας στην οποία κυριαρχούν οι οξυές και η υβριδογενής ελάτη. Η κεφαλληνιακή ελάτη έχει καταλάβει τις θέσεις παλαιότερων δρυοδασών. Η μαύρη πεύκη εμφανίζεται και σε αυτή τη ζώνη.
- Ζώνη βλάστησης ψυχρόβιων κωνοφόρων: Υψόμετρο: πάνω από 1300 μ. Εδώ συναντάμε ψυχρόβια είδη με σποραδική εξάπλωση. Κυρίαρχο είδος είναι η ερυθρελάτη. Συναντάμε επίσης τη δασική πεύκη, το ρόμπολο, την βαλκανική πεύκη και την σημύδα.
- Ανωδασική ζώνη βλάστησης: Υψόμετρο: 1700-2900μ. Εδώ βρισκόμαστε πάνω από τα δασοόρια. Μοιάζει με αλπικά λιβάδια όμως στην πραγματικότητα πρόκειται για υποχώρηση των δασών λόγω της μακροχρόνιας κτηνοτροφίας. Θα συναντήσουμε ακανθώδης θάμνους και αγρωστώδη είδη. Επίσης εδώ θα βρούμε και μια νανοειδή μορφή άρκευθου.
Το μωσαϊκό των ελληνικών δασών συμπληρώνεται με την εμφάνιση της αζωνικής και της εξωζωνικής βλάστησης. Όταν σε μια περιοχή επικρατούν ακραίες συνθήκες (π.χ. υγρασίας), εμφανίζεται βλάστηση που δεν ακολουθεί τις προαναφερθείσες ζώνες (π.χ. τα πλατανοδάση). Η βλάστηση αυτή ονομάζεται αζωνική βλάστηση. Επιπλέον, λόγω ιδιαίτερων συνθηκών (π.χ. βόρειες εκθέσεις με μεγαλύτερη υγρασία), εμφανίζονται κηλίδες από δάση έξω από τη συνήθη ζώνη εμφάνισης τους. Οι εμφανίσεις αυτές ονομάζονται εξωζωνική βλάστηση.
Ορισμένα από τα πιο κοινά είδη που μπορείτε να βρείτε στα ελληνικά μας δάση είναι:
- Πεύκη, με συνηθέστερα είδη τη τραχεία και την χαλέπιο.
- Δρυς. Υπάρχουν διάφορα είδη δρυός στην Ελλάδα, όπως η Βαλανιδιά, το πουρνάρι, η αριά
- Άρκευθος. Δενδρόκεδρος, αγριόκεδρος, οξύκεδρος.
- Ελάτη. Κεφαλληνιακή, Υβριδογενής
- Καστανιά. Οι καστανιές είναι κοινές στα ορεινά δάση της Ελλάδας και παράγουν καρπούς που χρησιμοποιούνται στη διατροφή.
- Πλατάνι. Τα πλατάνια είναι κοινά στις περιοχές με υγρό κλίμα και κοντά σε ποτάμια και ρυάκια.
- Κυπαρίσσι. Το κυπαρίσσι είναι ένα αιωνόβιο δέντρο που συναντάται συχνά στη Μεσόγειο και στην Ελλάδα.
Σε όλη την επικράτεια της χώρας μας υπάρχουν όμορφα δάση. Ανεξάρτητα από την τοποθεσία μας, μπορούμε να βρεθούμε σε ένα δάσος εντός μίας ώρας. Ορισμένα από αυτά διακρίνονται για την εξαιρετική τους ομορφιά και σπανιότητα. Προτείνουμε να επισκεφθείτε τουλάχιστον μία φορά τα παρακάτω δάση:
- Παρθένο δάσος στο Φρακτό Δράμας
- Το Φοινικόδασος Βάι
- Το δρυοδάσος της Φολόης
- Το δάσος Κουκουναριάς στη Στροφυλιά
- Το κυπαρισσοδάσος της Κριτσάς στο Λασίθι της Κρήτης
- Το κεδρόδασος του Πάρνωνα
- Το υδροχαρές δάσος της Κερκίνης
- Το βελανιδοδάσος του Ξηρομέρου στην Αιτωλοακαρνανία
- Τον εθνικό Δρυμό Βίκου- Αώου
- Το δάσος οξυάς στη Χαϊντού Ροδόπης
- Το Παραποτάμιο Δάσος του Νέστου (Κοτζά Ορμάν)
Σας παροτρύνουμε να συμπεριλάβετε κάποιο εξ αυτών στο επόμενο ταξίδι σας.
Η ομορφιά τους σίγουρα θα σας μαγέψει.
Και ποιος ξέρει, αν είστε αρκετά ήσυχοι, ίσως δείτε ακόμη και τα ξωτικά που ζουν εκεί.
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία
Αριστοτέλης Χ. Παπαγεωργίου, Γεώργιος Καρέτσος, Γεώργιος Κατσαδωράκης (2012). Το Δάσος. Μια ολοκληρωμένη Προσέγγιση.
Κοράκης Γεώργιος (2015). Δασική βοτανική – Αυτοφυή δέντρα και θάμνοι της Ελλάδας.